Bệnh sởi vốn được xem là bệnh truyền nhiễm phổ biến ở trẻ nhỏ, tuy nhiên người lớn cũng có nguy cơ mắc bệnh nếu chưa từng tiêm phòng hoặc đã suy giảm miễn dịch. Trong bối cảnh nhiều ca bệnh sởi ở người trưởng thành gia tăng gần đây, việc hiểu rõ cách điều trị bệnh sởi ở người lớn trở nên vô cùng cần thiết để hạn chế biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm não hay suy giảm miễn dịch kéo dài. Bài viết sau sẽ giúp bạn nắm được kiến thức tổng quát, cập nhật và khoa học nhất để xử lý khi có dấu hiệu mắc bệnh.

Nguyên nhân và cơ chế lây nhiễm bệnh sởi ở người lớn

Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus thuộc họ Paramyxoviridae gây ra, chủ yếu lây lan qua đường hô hấp. Khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện, các giọt bắn chứa virus sẽ phát tán ra môi trường và dễ dàng lây sang người khỏe mạnh chưa có miễn dịch.

Ở người lớn, nguy cơ mắc sởi cao hơn khi:

• Chưa từng tiêm vaccine phòng sởi đầy đủ hoặc không rõ tiền sử tiêm chủng.

• Sống hoặc làm việc trong môi trường đông người như bệnh viện, trường học, khu công nghiệp.

• Có hệ miễn dịch suy yếu do bệnh lý nền hoặc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.

Một khi virus xâm nhập cơ thể, nó nhân lên trong niêm mạc hô hấp và lan ra toàn thân thông qua đường máu. Tình trạng này dẫn đến phát ban, sốt cao và các triệu chứng điển hình khác. Vậy đâu là phương pháp điều trị hiệu quả và an toàn?

Các biểu hiện cần lưu ý trước khi điều trị bệnh sởi ở người lớn

Việc nhận biết sớm các dấu hiệu bệnh sởi giúp nâng cao hiệu quả điều trị và hạn chế biến chứng. Một số biểu hiện đặc trưng ở người trưởng thành bao gồm:

• Sốt cao đột ngột (có thể lên đến 39 – 40 độ C), kéo dài từ 3 – 5 ngày.

• Viêm long đường hô hấp trên: ho khan, chảy nước mũi, đau họng, đỏ mắt.

• Xuất hiện hạt Koplik (đốm trắng nhỏ bên trong má) – dấu hiệu điển hình giúp chẩn đoán sởi.

• Phát ban dạng dát sẩn, bắt đầu từ sau tai, lan dần xuống mặt, thân mình, tay và chân.

• Mệt mỏi, chán ăn, đau nhức cơ thể.

Nếu không được điều trị đúng cách, sởi ở người lớn có thể gây ra biến chứng nghiêm trọng như viêm phổi, viêm tai giữa, tiêu chảy cấp, và thậm chí viêm não với tỷ lệ tử vong cao.

Phác đồ điều trị bệnh sởi ở người lớn hiện nay

Nguyên tắc điều trị sởi cho người lớn

Hiện nay chưa có thuốc điều trị đặc hiệu cho virus sởi, do đó phác đồ chủ yếu tập trung vào việc:

• Giảm triệu chứng.

• Phòng ngừa biến chứng.

• Hỗ trợ nâng cao sức đề kháng của cơ thể.

Việc điều trị có thể tiến hành tại nhà hoặc tại cơ sở y tế tùy vào mức độ nặng của bệnh. Những trường hợp có dấu hiệu biến chứng hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao như phụ nữ mang thai, người suy giảm miễn dịch cần được theo dõi và chăm sóc tại bệnh viện.

Hướng dẫn chăm sóc và dùng thuốc

• Hạ sốt: Dùng thuốc hạ sốt như paracetamol theo chỉ định. Tránh sử dụng aspirin do nguy cơ hội chứng Reye.

• Bù nước – điện giải: Uống nhiều nước, oresol hoặc nước ép trái cây để tránh mất nước khi sốt cao.

• Vitamin A: Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo bổ sung vitamin A để rút ngắn thời gian bệnh và phòng biến chứng. Người lớn có thể dùng liều 200.000 IU/ngày trong 2 ngày liên tiếp.

• Kháng sinh: Không dùng kháng sinh trừ khi có dấu hiệu nhiễm khuẩn thứ phát như viêm phổi, viêm tai giữa.

• Vệ sinh cá nhân và nghỉ ngơi: Giữ vệ sinh mũi họng, hạn chế tiếp xúc với người khác trong thời gian phát ban để tránh lây lan.

Liệu việc điều trị tại nhà có thật sự an toàn và hiệu quả với mọi trường hợp bệnh sởi?

Khi nào cần nhập viện điều trị sởi?

Không phải tất cả bệnh nhân sởi đều có thể điều trị tại nhà. Một số trường hợp bắt buộc phải nhập viện để đảm bảo theo dõi sát và điều trị tích cực, bao gồm:

• Sốt cao liên tục không đáp ứng thuốc hạ sốt.

• Khó thở, thở nhanh, đau ngực – nghi ngờ viêm phổi.

• Rối loạn tri giác, co giật – dấu hiệu viêm não.

• Xuất huyết dưới da hoặc chảy máu mũi, miệng.

• Người bệnh có bệnh nền như tiểu đường, tim mạch, hen suyễn.

• Phụ nữ mang thai mắc sởi – nguy cơ sảy thai, sinh non, thai lưu cao hơn gấp 2 – 3 lần so với người bình thường.

Vậy liệu có những phương pháp hỗ trợ điều trị tự nhiên nào có thể áp dụng bên cạnh phác đồ y khoa?

(tiếp tục…)

Phương pháp hỗ trợ điều trị bệnh sởi ở người lớn tại nhà

Bên cạnh phác đồ điều trị y tế, người bệnh có thể kết hợp các biện pháp hỗ trợ điều trị tại nhà để cải thiện triệu chứng, nâng cao thể trạng và rút ngắn thời gian hồi phục.

Dinh dưỡng hợp lý

Một chế độ ăn uống khoa học đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình điều trị bệnh sởi:

• Ưu tiên thực phẩm dễ tiêu hóa như cháo, súp, canh rau củ, cơm mềm.

• Tăng cường rau xanh và trái cây giàu vitamin C, A như cà rốt, bí đỏ, cam, quýt.

• Tránh các món chiên xào nhiều dầu mỡ, thực phẩm cay nóng hoặc có chất bảo quản.

• Tuyệt đối không sử dụng rượu, bia, cà phê trong thời gian điều trị để tránh làm giảm sức đề kháng.

Các biện pháp chăm sóc tại nhà

• Vệ sinh thân thể sạch sẽ mỗi ngày bằng nước ấm, lau người nhẹ nhàng tránh làm tổn thương vùng da nổi ban.

• Giữ không gian sống thông thoáng, hạn chế gió lùa mạnh. Ánh sáng mặt trời tự nhiên có tác dụng tiêu diệt virus trong môi trường sống.

• Sử dụng nước muối sinh lý rửa mũi và họng 2 lần mỗi ngày để giảm viêm, loại bỏ virus bám dính ở niêm mạc.

• Hạn chế tiếp xúc với người chưa tiêm vaccine hoặc có miễn dịch yếu như trẻ nhỏ, người già.

Vậy sau khi điều trị khỏi, người bệnh sởi có cần lưu ý điều gì để tránh tái phát hay không?

Biện pháp phòng ngừa tái nhiễm và chăm sóc sau điều trị

Sau khi khỏi bệnh sởi, cơ thể sẽ có miễn dịch suốt đời. Tuy nhiên, để đảm bảo sức khỏe hồi phục tốt và phòng ngừa biến chứng hậu nhiễm, người bệnh cần lưu ý:

• Nghỉ ngơi hoàn toàn ít nhất 1 tuần sau khi khỏi bệnh, hạn chế vận động mạnh.

• Tiếp tục bổ sung vitamin A, C và khoáng chất để hồi phục sức đề kháng.

• Theo dõi dấu hiệu bất thường như ho kéo dài, sốt tái diễn, mệt mỏi nhiều để kịp thời đi khám lại.

• Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống sạch sẽ, sát khuẩn định kỳ các vật dụng sinh hoạt.

Đặc biệt, những người chưa từng tiêm vaccine hoặc không có hồ sơ tiêm chủng rõ ràng nên được kiểm tra và tiêm phòng nếu cần thiết để tránh mắc bệnh trong các đợt dịch sởi bùng phát.

Vai trò của tiêm chủng trong phòng ngừa bệnh sởi ở người lớn

Tiêm vaccine phòng sởi là biện pháp phòng ngừa hiệu quả nhất, với hiệu lực bảo vệ lên đến 97% sau 2 liều.

Theo khuyến cáo của Bộ Y tế và Tổ chức Y tế Thế giới (WHO):

• Người lớn chưa từng tiêm hoặc không nhớ rõ lịch sử tiêm chủng nên tiêm bổ sung 2 liều vaccine sởi – quai bị – rubella (MMR), cách nhau tối thiểu 1 tháng.

• Nhân viên y tế, giáo viên, người thường xuyên tiếp xúc với trẻ nhỏ là nhóm ưu tiên cần được tiêm phòng đầy đủ.

• Phụ nữ chuẩn bị mang thai nên tiêm vaccine ít nhất 1 tháng trước khi có kế hoạch có thai để đảm bảo an toàn cho mẹ và bé.

Tuy nhiên, có phải bất kỳ ai cũng có thể tiêm vaccine sởi?

Đối tượng cần thận trọng khi tiêm phòng sởi

Một số nhóm đối tượng cần được bác sĩ tư vấn kỹ lưỡng trước khi tiêm vaccine phòng sởi, bao gồm:

• Người đang có bệnh lý cấp tính hoặc sốt cao.

• Người có tiền sử dị ứng nặng với thành phần vaccine hoặc phản ứng sau lần tiêm trước.

• Phụ nữ đang mang thai.

• Người đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch như corticoid liều cao, hóa trị.

Với những trường hợp không thể tiêm chủng, biện pháp phòng bệnh chủ yếu là tránh tiếp xúc với nguồn lây, vệ sinh cá nhân, đeo khẩu trang và bổ sung dinh dưỡng hợp lý.

Vậy trong thực tế, những câu hỏi nào thường gặp nhất về cách điều trị bệnh sởi ở người lớn?

Giải đáp một số câu hỏi thường gặp

Người lớn mắc sởi bao lâu thì khỏi?
Thông thường, người trưởng thành mắc sởi sẽ khỏi sau 7 – 10 ngày nếu không có biến chứng. Tuy nhiên, các triệu chứng mệt mỏi và ho có thể kéo dài thêm vài ngày.

Bệnh sởi có để lại sẹo không?
Các vết ban sởi hiếm khi để lại sẹo nếu người bệnh không gãi, cào xước hoặc bị bội nhiễm vi khuẩn. Việc chăm sóc da nhẹ nhàng và giữ vệ sinh sạch sẽ là rất quan trọng.

Người lớn đã tiêm vaccine sởi rồi có thể mắc bệnh không?
Dù hiệu quả bảo vệ của vaccine rất cao, vẫn có khoảng 3 – 5% người có thể mắc bệnh nếu miễn dịch không được kích hoạt đầy đủ. Tuy nhiên, triệu chứng thường nhẹ và ít biến chứng hơn.

Có cần cách ly người mắc sởi không?
Có. Người mắc sởi cần được cách ly ít nhất 4 ngày kể từ khi phát ban để tránh lây lan cho người khác. Phòng bệnh nên được khử khuẩn thường xuyên.

Có nên dùng bài thuốc dân gian để điều trị sởi không?
Một số bài thuốc dân gian có thể giúp giảm triệu chứng nhẹ như hạ sốt, mát gan. Tuy nhiên, không nên thay thế hoàn toàn điều trị y tế. Người bệnh cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

Việc nắm rõ cách điều trị bệnh sởi ở người lớn không chỉ giúp kiểm soát tốt triệu chứng mà còn ngăn chặn các biến chứng nghiêm trọng. Bên cạnh đó, tiêm chủng đầy đủ và nâng cao nhận thức phòng bệnh trong cộng đồng là chìa khóa để đẩy lùi dịch sởi trong tương lai.