Bệnh sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm dễ lây lan qua đường hô hấp, có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm nếu không được chăm sóc đúng cách. Bên cạnh việc tuân thủ phác đồ điều trị, chế độ ăn uống và sinh hoạt phù hợp cũng đóng vai trò rất quan trọng trong quá trình hồi phục. Rất nhiều người thắc mắc bệnh sởi kiêng gì để tránh khiến bệnh nặng thêm hoặc gây biến chứng lâu dài. Việc hiểu rõ các nhóm thực phẩm cần tránh, hoạt động nên hạn chế và những yếu tố có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch sẽ giúp người bệnh sởi phục hồi nhanh hơn và giảm thiểu tối đa nguy cơ tái phát.

Chế độ dinh dưỡng khi mắc bệnh sởi: Những thực phẩm nên tránh

Thực phẩm gây kích ứng niêm mạc

Khi mắc bệnh sởi, niêm mạc hô hấp và tiêu hóa thường bị tổn thương do tình trạng viêm lan rộng. Việc tiêu thụ các loại thực phẩm cay nóng như ớt, tiêu, mù tạt hay các món nhiều gia vị có thể làm tăng mức độ kích ứng, gây ho nhiều hơn và làm tình trạng viêm trở nên trầm trọng. Những kích thích này không chỉ khiến người bệnh khó chịu mà còn làm chậm quá trình phục hồi các tổn thương ở da và hệ hô hấp.

Người bệnh cũng nên hạn chế các món chiên xào nhiều dầu mỡ, vì chúng gây áp lực lên hệ tiêu hóa vốn đã suy yếu, dễ gây đầy bụng, khó tiêu. Điều này đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ em đang bị sốt cao và có dấu hiệu mất nước do sởi.

Vậy đâu là lựa chọn thực phẩm phù hợp để vừa dễ tiêu hóa, vừa hỗ trợ hệ miễn dịch?

Đồ ăn lạnh và thực phẩm khó tiêu

Thức ăn và đồ uống quá lạnh có thể khiến cơ thể bị co mạch đột ngột, làm suy yếu khả năng kháng khuẩn tự nhiên của cơ thể. Điều này dẫn đến nguy cơ viêm họng, ho kéo dài hoặc bội nhiễm đường hô hấp – một trong những biến chứng thường gặp của bệnh sởi.

Ngoài ra, các loại thực phẩm như nếp, bánh chưng, bánh tét hay đồ ngọt, nhiều đường cũng cần được hạn chế. Những loại thực phẩm này không chỉ khó tiêu mà còn dễ gây nóng trong người, làm gia tăng tình trạng phát ban và ngứa ngáy – điều mà người bệnh sởi vốn đã rất khó chịu. Liệu có nên kiêng tuyệt đối các món này, hay chỉ cần điều chỉnh liều lượng và cách chế biến?

Các yếu tố sinh hoạt cần tránh khi đang bị sởi

Tránh tiếp xúc với ánh nắng mặt trời mạnh

Khi bị sởi, làn da của người bệnh trở nên nhạy cảm hơn bình thường do hiện tượng viêm da lan rộng. Việc tiếp xúc trực tiếp với ánh nắng mặt trời, đặc biệt là vào khung giờ từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều, có thể làm trầm trọng thêm tình trạng viêm da, khiến các nốt ban lâu lành hơn và để lại vết thâm sau khỏi bệnh.

Bên cạnh đó, tiếp xúc với tia cực tím (UV) mạnh trong thời gian dài còn có nguy cơ làm tổn thương tế bào da đang trong quá trình hồi phục. Do vậy, người bệnh sởi nên nghỉ ngơi ở nơi thoáng mát, có ánh sáng tự nhiên dịu nhẹ, hạn chế ra ngoài nếu không thật sự cần thiết. Nhưng nếu cần ra ngoài thì có nên che chắn thế nào để bảo vệ làn da?

Kiêng gió và tắm nước lạnh: Quan niệm đúng hay sai?

Từ lâu, nhiều người dân có quan niệm rằng bệnh sởi phải “kiêng gió, kiêng nước”, không được tắm hay ra ngoài trời để tránh gió lùa. Tuy nhiên, điều này không hoàn toàn đúng về mặt y học hiện đại.

Thực tế, cơ thể người bệnh sởi tiết nhiều mồ hôi do sốt cao, nếu không được vệ sinh đúng cách sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn sinh sôi, gây viêm da, nổi mẩn kèm theo ngứa và nguy cơ nhiễm trùng da. Vì vậy, người bệnh nên tắm bằng nước ấm, trong phòng kín gió, dùng khăn mềm lau khô người ngay sau khi tắm. Đồng thời, cần tránh dùng xà phòng có tính tẩy mạnh. Vậy đâu là những cách vệ sinh cơ thể an toàn và hỗ trợ phục hồi tốt nhất?

Hạn chế tiếp xúc với người khác: Vì sao cần thiết?

Tránh lây lan và ngăn ngừa bội nhiễm

Sởi là bệnh do virus gây ra và có khả năng lây lan rất cao qua đường hô hấp. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), một người mắc sởi có thể lây cho từ 12 đến 18 người khác nếu không được cách ly phù hợp. Vì vậy, việc hạn chế tiếp xúc với người khác, đặc biệt là trẻ nhỏ, người già và phụ nữ mang thai là điều cực kỳ cần thiết để bảo vệ cộng đồng khỏi nguy cơ lây nhiễm.

Ngoài ra, người bệnh cũng có nguy cơ cao bị bội nhiễm nếu tiếp xúc với môi trường có nhiều vi khuẩn, khói bụi hoặc nơi đông người. Khi hệ miễn dịch bị suy giảm, chỉ cần một vi khuẩn cơ hội xâm nhập cũng có thể dẫn đến viêm phổi, viêm tai giữa hoặc viêm màng não – các biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi. Vậy cần cách ly như thế nào là đúng và trong bao lâu?

Hạn chế sử dụng thiết bị điện tử

Khi sốt cao và có ban đỏ trên cơ thể, người bệnh thường có cảm giác mệt mỏi, chói mắt và nhức đầu. Việc tiếp xúc lâu với màn hình điện thoại, máy tính bảng hoặc tivi có thể khiến tình trạng đau mắt, chảy nước mắt và mỏi mắt nghiêm trọng hơn. Đây là biểu hiện thường gặp trong giai đoạn toàn phát của sởi, khi virus ảnh hưởng đến hệ thần kinh và mắt.

Bên cạnh đó, ánh sáng xanh từ các thiết bị này có thể làm rối loạn giấc ngủ, ảnh hưởng đến quá trình phục hồi của cơ thể. Vậy đâu là những hoạt động phù hợp để người bệnh giải trí và thư giãn trong thời gian nghỉ dưỡng?

(Tiếp tục nội dung ở phần sau…)

Những yếu tố tâm lý và môi trường cần kiêng để hỗ trợ điều trị bệnh sởi

Tránh căng thẳng, lo lắng kéo dài

Trong thời gian mắc bệnh sởi, hệ miễn dịch của cơ thể bị suy giảm, khiến người bệnh dễ rơi vào trạng thái mệt mỏi cả thể chất lẫn tinh thần. Nếu không được nghỉ ngơi và giữ tinh thần thoải mái, căng thẳng kéo dài có thể làm tăng mức cortisol – một hormone gây ức chế miễn dịch, khiến cơ thể hồi phục chậm hơn.

Nhiều nghiên cứu y học hiện đại chỉ ra rằng tâm lý tiêu cực có thể làm tăng nguy cơ nhiễm trùng thứ phát và kéo dài thời gian lành bệnh. Do đó, người bệnh cần được chăm sóc trong môi trường yên tĩnh, tránh những yếu tố gây stress như tiếng ồn, công việc căng thẳng hay thông tin tiêu cực. Vậy người thân nên hỗ trợ tâm lý cho người bệnh như thế nào để giúp quá trình điều trị thuận lợi hơn?

Môi trường sống cần thông thoáng, tránh ẩm thấp

Không gian sinh hoạt của người bệnh sởi nên sạch sẽ, thoáng mát, có ánh sáng tự nhiên dịu nhẹ và không bị ẩm thấp. Độ ẩm cao là môi trường lý tưởng cho vi khuẩn và nấm mốc phát triển, dễ dẫn đến các bệnh lý đường hô hấp và da liễu.

Các thiết bị như máy lọc không khí, quạt thông gió nhẹ hoặc máy hút ẩm có thể hỗ trợ cải thiện môi trường sống cho người bệnh. Việc lau dọn nhà cửa bằng dung dịch sát khuẩn an toàn và giặt giũ quần áo thường xuyên cũng giúp hạn chế nguy cơ bội nhiễm. Liệu người bệnh sởi có thể sử dụng tinh dầu hay hương liệu để làm sạch không khí hay không?

Kiêng vận động gắng sức khi đang trong giai đoạn cấp tính

Hạn chế vận động mạnh, tập thể thao cường độ cao

Trong giai đoạn cấp tính của bệnh sởi – thường kéo dài từ 7 đến 10 ngày – người bệnh thường sốt cao, đau cơ, mệt mỏi, kèm theo phát ban toàn thân. Đây là lúc cơ thể cần tập trung toàn bộ năng lượng để chống lại virus và phục hồi các tổn thương. Việc vận động mạnh lúc này có thể làm cơ thể mất thêm nước, hạ đường huyết hoặc tăng nguy cơ ngất xỉu do tụt huyết áp.

Với trẻ em, việc chạy nhảy quá mức còn dễ làm tổn thương các vùng da đang phát ban, dẫn đến chảy máu, trầy xước và viêm da thứ phát. Vậy đâu là mức độ vận động an toàn được khuyến cáo cho bệnh nhân sởi ở từng độ tuổi?

Các bài tập nhẹ nhàng nên thực hiện sau giai đoạn hồi phục

Sau khi hết sốt và ban đã lặn, người bệnh có thể thực hiện các hoạt động nhẹ như đi bộ, vươn vai, tập hít thở sâu để tăng cường lưu thông máu và hỗ trợ hệ miễn dịch hồi phục. Tuy nhiên, cần tránh tập luyện trong môi trường quá nóng hoặc lạnh, và nên bắt đầu với thời gian ngắn rồi tăng dần cường độ.

Việc tập thể dục đúng cách trong giai đoạn phục hồi không chỉ giúp giảm nguy cơ suy nhược cơ thể mà còn hỗ trợ tâm lý rất hiệu quả. Tuy nhiên, người bệnh cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi quay lại chế độ vận động thường ngày.

Giải đáp một số câu hỏi thường gặp liên quan đến vấn đề “bệnh sởi kiêng gì”

• Bệnh sởi có cần kiêng gió và nước tuyệt đối không?
  Không. Người bệnh vẫn cần được tắm rửa bằng nước ấm trong không gian kín gió để tránh nhiễm trùng da và giúp cơ thể sạch sẽ, dễ chịu hơn.

• Có nên ăn trứng khi bị sởi không?
  Trứng là nguồn đạm tốt, nhưng nếu người bệnh có dấu hiệu khó tiêu, đầy bụng thì nên ăn với lượng vừa phải hoặc thay thế bằng đạm thực vật như đậu hũ, đậu xanh.

• Người bị sởi có thể ra nắng buổi sáng sớm không?
  Có thể tiếp xúc ánh sáng nhẹ vào sáng sớm để tổng hợp vitamin D, nhưng nên che chắn cẩn thận và tránh nắng gắt từ 10h sáng trở đi.

• Bệnh sởi có cần cách ly không?
  Có. Người bệnh nên được cách ly ít nhất 4 ngày sau khi phát ban để hạn chế lây lan cho cộng đồng, đặc biệt là trẻ nhỏ và người có miễn dịch yếu.

• Có nên sử dụng các bài thuốc dân gian để hỗ trợ điều trị sởi không?
  Một số thảo dược như rau má, lá tre, lá tía tô có thể hỗ trợ làm mát và giải độc nếu được dùng đúng cách. Tuy nhiên, không nên tự ý sử dụng mà cần tham khảo ý kiến bác sĩ để tránh tác dụng phụ hoặc tương tác với thuốc điều trị chính.

Tiếp cận điều trị bệnh sởi không chỉ nằm ở việc dùng thuốc mà còn phụ thuộc rất nhiều vào chế độ sinh hoạt, dinh dưỡng và những điều nên kiêng. Hiểu rõ bệnh sởi kiêng gì sẽ giúp người bệnh phục hồi nhanh chóng, hạn chế biến chứng và bảo vệ tốt hơn cho sức khỏe của cả gia đình.