Bệnh sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm nguy hiểm, đặc biệt phổ biến ở trẻ em, có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng nếu không được xử lý kịp thời. Không ít người băn khoăn đâu là cách chữa bệnh sởi nhanh nhất để giảm thiểu triệu chứng, rút ngắn thời gian hồi phục và ngăn ngừa biến chứng. Trong bối cảnh chưa có thuốc đặc trị đặc hiệu, việc điều trị đúng cách và chăm sóc toàn diện đóng vai trò then chốt giúp người bệnh nhanh chóng hồi phục. Vậy đâu là những phương pháp hỗ trợ điều trị hiệu quả nhất hiện nay theo y học hiện đại và kinh nghiệm dân gian?

Tổng quan về bệnh sởi và mức độ nguy hiểm

Bệnh sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus sởi gây ra, thường gặp nhất ở trẻ nhỏ nhưng người lớn cũng không miễn nhiễm nếu chưa từng tiêm phòng hoặc chưa từng mắc bệnh. Virus sởi lây lan nhanh chóng qua đường hô hấp thông qua các giọt bắn li ti khi người bệnh ho, hắt hơi hoặc nói chuyện.

Thời gian ủ bệnh kéo dài từ 7 đến 14 ngày. Bệnh thường khởi phát với các triệu chứng như sốt cao, ho khan, chảy nước mũi, mắt đỏ và xuất hiện phát ban đặc trưng sau vài ngày sốt. Nếu không được điều trị đúng cách, bệnh có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm như viêm phổi, viêm não, viêm tai giữa và tiêu chảy kéo dài, đặc biệt là ở trẻ suy dinh dưỡng và người có hệ miễn dịch yếu.

Tỷ lệ tử vong do sởi tuy không cao ở các nước có hệ thống y tế phát triển nhưng vẫn ghi nhận hàng nghìn ca tử vong mỗi năm trên thế giới, chủ yếu ở trẻ em dưới 5 tuổi. Vậy cách chữa bệnh sởi nhanh nhất hiện nay là gì để giảm thiểu những nguy cơ kể trên?

Cách chữa bệnh sởi nhanh nhất theo y học hiện đại

Điều trị triệu chứng là nền tảng

Hiện tại, chưa có thuốc kháng virus đặc hiệu để tiêu diệt virus sởi. Do đó, phương pháp điều trị chủ yếu là điều trị triệu chứng và hỗ trợ miễn dịch để giúp cơ thể chống lại virus hiệu quả hơn.

• Sử dụng thuốc hạ sốt như paracetamol theo chỉ định để kiểm soát thân nhiệt

• Bổ sung vitamin A theo khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), vì vitamin A đã được chứng minh có thể giảm tỷ lệ biến chứng và tử vong do sởi, đặc biệt ở trẻ nhỏ

• Uống nhiều nước để tránh mất nước do sốt cao và chảy mồ hôi

• Nghỉ ngơi đầy đủ, tránh vận động mạnh và tiếp xúc ánh sáng mạnh, đặc biệt trong giai đoạn mắt nhạy cảm

• Sử dụng nước muối sinh lý để vệ sinh mắt, mũi, giúp giảm triệu chứng khó chịu

Cách ly người bệnh đúng cách

Một trong những yếu tố quan trọng giúp rút ngắn thời gian bệnh và hạn chế lây lan là cách ly người bệnh khỏi cộng đồng ít nhất 4 ngày sau khi phát ban xuất hiện. Không nên đưa trẻ đến trường học hoặc tiếp xúc với người chưa tiêm phòng trong giai đoạn lây nhiễm. Phòng bệnh cần được thông thoáng, hạn chế khói bụi và giữ vệ sinh sạch sẽ.

Nhưng liệu chỉ cách ly và điều trị triệu chứng đã đủ để đạt được hiệu quả tối ưu?

Phác đồ điều trị hỗ trợ bằng y học cổ truyền

Ứng dụng các bài thuốc dân gian trong điều trị sởi

Ngoài y học hiện đại, một số phương pháp y học cổ truyền cũng được nhiều gia đình lựa chọn để hỗ trợ điều trị sởi, nhất là trong giai đoạn ban sởi đã mọc đầy đủ:

• Sử dụng nước lá xông như lá tía tô, lá kinh giới, lá sả và lá chanh để xông hơi giúp lỗ chân lông giãn nở, hỗ trợ quá trình phát ban nhanh và thuận lợi

• Tắm nước lá mướp đắng, lá tre hoặc lá chè xanh nấu loãng để làm dịu da, giảm ngứa và hỗ trợ làm sạch da

• Bài thuốc sắc từ cam thảo, bạch chỉ, kim ngân hoa được sử dụng để giải độc, thanh nhiệt, hỗ trợ cơ thể hồi phục nhanh hơn

Tuy nhiên, các phương pháp này cần được thực hiện đúng cách và có sự theo dõi chặt chẽ, đặc biệt ở trẻ nhỏ. Vậy làm thế nào để kết hợp hiệu quả giữa hai phương pháp Đông – Tây y trong điều trị sởi?

Dinh dưỡng đóng vai trò quyết định trong phục hồi bệnh sởi

Bổ sung vi chất đúng và đủ

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc rút ngắn thời gian bệnh và phục hồi sức khỏe. Người mắc sởi thường có cảm giác mệt mỏi, chán ăn nên dễ dẫn đến suy dinh dưỡng nếu không được cung cấp đầy đủ dưỡng chất.

• Tăng cường thực phẩm giàu vitamin A như cà rốt, bí đỏ, gan động vật, xoài và rau xanh đậm

• Bổ sung vitamin C từ trái cây như cam, quýt, ổi giúp tăng cường sức đề kháng

• Ăn cháo loãng, soup, thực phẩm dễ tiêu để giảm áp lực cho hệ tiêu hóa

• Uống đủ nước, có thể bổ sung thêm oresol nếu có dấu hiệu mất nước

Nhưng liệu chỉ điều chỉnh dinh dưỡng trong giai đoạn bệnh có đủ để phòng tái phát và nâng cao sức đề kháng sau điều trị?

Những sai lầm thường gặp khi điều trị sởi tại nhà

Tự ý sử dụng thuốc hoặc làm theo mẹo dân gian sai cách

Nhiều trường hợp phụ huynh tự ý dùng kháng sinh, thuốc chống dị ứng hoặc các bài thuốc dân gian mà không có chỉ định của bác sĩ, dẫn đến tình trạng bệnh kéo dài hoặc bội nhiễm.

• Sử dụng thuốc kháng sinh khi chưa có biểu hiện nhiễm khuẩn rõ ràng là không cần thiết và có thể gây kháng thuốc

• Xông hơi quá mức hoặc xông khi trẻ sốt cao có thể gây mất nước, sốc nhiệt

• Bôi các loại thuốc không rõ nguồn gốc lên vùng da nổi ban dễ gây kích ứng hoặc nhiễm trùng

Vậy đâu là tiêu chí để xác định khi nào nên đưa người bệnh đến bệnh viện thay vì điều trị tại nhà?

Khi nào cần nhập viện điều trị sởi?

Một số dấu hiệu cảnh báo tình trạng bệnh diễn tiến nặng, cần được đưa đến cơ sở y tế ngay lập tức bao gồm:

• Sốt cao liên tục trên 3 ngày không giảm dù đã dùng thuốc hạ sốt đúng liều

• Xuất hiện dấu hiệu co giật, li bì, bỏ bú hoặc hôn mê

• Phát ban không mọc đều, lan chậm, màu sẫm hoặc kèm theo chảy máu dưới da

• Thở nhanh, thở mệt, tím tái hoặc có dấu hiệu viêm phổi

Tại bệnh viện, người bệnh sẽ được theo dõi liên tục các chỉ số sinh tồn, xét nghiệm máu, đo oxy máu và hỗ trợ điều trị biến chứng kịp thời nếu có.

Vậy làm thế nào để phân biệt biến chứng nguy hiểm và các biểu hiện thông thường của bệnh sởi? Nội dung tiếp theo sẽ giúp giải đáp vấn đề này một cách cụ thể hơn.

Nhận biết biến chứng nguy hiểm của bệnh sởi

Các biến chứng phổ biến và dấu hiệu cảnh báo

Dù phần lớn các trường hợp sởi có thể tự hồi phục sau 7–10 ngày, tuy nhiên một tỷ lệ không nhỏ người bệnh, đặc biệt là trẻ em dưới 5 tuổi và người lớn có bệnh nền, có thể gặp biến chứng nguy hiểm. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu này đóng vai trò then chốt trong việc điều trị kịp thời và hạn chế tử vong.

• Viêm phổi: Là biến chứng phổ biến nhất, chiếm hơn 60% số ca tử vong liên quan đến sởi. Dấu hiệu bao gồm ho nhiều, thở nhanh, thở rút lõm lồng ngực, tím môi, sốt cao kéo dài.

• Viêm tai giữa: Gặp ở khoảng 7–9% trẻ em mắc sởi, biểu hiện đau tai, chảy mủ tai, quấy khóc và sốt.

• Tiêu chảy cấp: Xảy ra do tổn thương niêm mạc ruột do virus sởi, khiến cơ thể mất nước nhanh chóng.

• Viêm não: Biến chứng nguy hiểm nhất, chiếm khoảng 1/1000 trường hợp. Dấu hiệu bao gồm đau đầu dữ dội, co giật, rối loạn ý thức, hôn mê.

Việc theo dõi sát sao trong giai đoạn ủ bệnh và sau khi ban sởi rút là rất quan trọng để phòng tránh biến chứng. Vậy sau điều trị, người bệnh cần được chăm sóc như thế nào để hồi phục hoàn toàn?

Hướng dẫn chăm sóc sau điều trị để ngăn ngừa tái phát

Phục hồi miễn dịch và sức khỏe tổng thể

Giai đoạn sau sởi là thời điểm cơ thể vẫn còn yếu, sức đề kháng giảm. Do đó, chế độ chăm sóc hậu bệnh giữ vai trò rất quan trọng:

• Tiếp tục bổ sung vitamin A theo liều chỉ định để giúp phục hồi lớp biểu mô niêm mạc bị tổn thương do virus sởi

• Duy trì chế độ ăn đầy đủ dưỡng chất, ưu tiên thực phẩm dễ tiêu, giàu chất đạm và vitamin

• Hạn chế tiếp xúc nơi đông người trong 2–4 tuần để tránh mắc thêm các bệnh truyền nhiễm khác do miễn dịch còn suy yếu

• Tái khám theo lịch hẹn để bác sĩ đánh giá tiến trình hồi phục và xử lý kịp thời nếu có dấu hiệu bất thường

Việc phục hồi sau bệnh không chỉ là vấn đề thể chất mà còn là thời điểm để xây dựng lại hàng rào miễn dịch vững chắc. Nhưng liệu có thể phòng bệnh sởi hoàn toàn bằng vắc xin hay không?

Vắc xin – phương pháp phòng ngừa hiệu quả và bền vững

Hiệu quả của vắc xin sởi đã được kiểm chứng

Theo số liệu từ WHO, việc tiêm phòng vắc xin sởi giúp giảm tới 97% nguy cơ mắc bệnh nếu đủ liều và đúng lịch. Vắc xin sởi thường được kết hợp trong vắc xin MMR (sởi – quai bị – rubella), tiêm mũi đầu vào lúc trẻ 9–12 tháng tuổi, và mũi nhắc lại vào lúc 18 tháng tuổi.

• Trẻ đã tiêm đủ 2 liều có khả năng miễn dịch bền vững đến khi trưởng thành

• Người lớn chưa từng tiêm có thể tiêm bù để tăng cường miễn dịch, đặc biệt nếu có kế hoạch mang thai hoặc làm việc trong môi trường y tế, giáo dục

Việc mở rộng tiêm chủng cộng đồng đã giúp giảm 79% số ca tử vong do sởi trên toàn thế giới từ năm 2000 đến 2020. Tuy nhiên, vẫn còn nhiều trường hợp chưa được tiêm do thiếu thông tin hoặc ngại tác dụng phụ. Vậy cần làm gì để cải thiện tình trạng này tại Việt Nam?

Vai trò của cộng đồng và truyền thông y tế

Nâng cao nhận thức – chìa khóa kiểm soát bệnh sởi

Để hạn chế dịch sởi tái bùng phát, các chiến dịch truyền thông cần tập trung vào:

• Tuyên truyền kiến thức đúng về bệnh sởi và lợi ích của tiêm phòng qua các kênh truyền hình, mạng xã hội và tại cơ sở y tế

• Tổ chức các đợt tiêm chủng mở rộng miễn phí cho trẻ em và người lớn chưa tiêm đủ liều

• Đào tạo cán bộ y tế tuyến cơ sở để kịp thời phát hiện và xử lý các ca sởi sớm, hạn chế lây lan

Việc kết hợp đồng bộ giữa người dân, y tế và truyền thông chính là chiến lược bền vững để không chỉ điều trị mà còn loại trừ bệnh sởi trong tương lai.

Câu hỏi thường gặp liên quan đến cách chữa bệnh sởi nhanh nhất

Bệnh sởi có cần kiêng gió, kiêng nước không?
Đây là quan niệm sai lầm phổ biến. Người bệnh vẫn cần vệ sinh cá nhân hằng ngày, tắm nước ấm với các loại lá có tác dụng sát khuẩn nhẹ, phòng ngừa viêm da. Việc “kiêng gió” nên hiểu đúng là tránh nơi có gió lùa mạnh, giữ ấm cơ thể, không phải đóng kín phòng hoàn toàn.

Có thể chữa sởi tại nhà mà không cần đến bệnh viện không?
Trong đa số trường hợp sởi nhẹ, người bệnh có thể được điều trị tại nhà với sự hướng dẫn của bác sĩ. Tuy nhiên, nếu xuất hiện các dấu hiệu biến chứng như khó thở, co giật, li bì thì cần đưa đến bệnh viện ngay lập tức.

Sau khi khỏi sởi, bao lâu thì có thể quay lại học tập, làm việc?
Người bệnh có thể trở lại sinh hoạt bình thường sau khi khỏi sốt ít nhất 72 giờ, ban sởi đã lặn hết và sức khỏe hồi phục hoàn toàn. Thường mất khoảng 2–3 tuần tính từ ngày phát ban.

Tiêm vắc xin sởi có gây sốt hoặc phản ứng phụ gì không?
Một số trẻ có thể bị sốt nhẹ, phát ban nhẹ sau 5–10 ngày tiêm vắc xin, tuy nhiên đây là phản ứng bình thường và không nguy hiểm. Rất hiếm trường hợp xảy ra phản ứng nặng.

Người lớn đã từng bị sởi có cần tiêm phòng lại không?
Không cần thiết. Sau khi mắc sởi, cơ thể sẽ có miễn dịch tự nhiên suốt đời. Tuy nhiên, nếu không chắc chắn về tiền sử bệnh hoặc tiêm chủng, người lớn có thể làm xét nghiệm kháng thể hoặc tiêm bù để đảm bảo miễn dịch.

Việc hiểu rõ cách chữa bệnh sởi nhanh nhất không chỉ giúp giảm gánh nặng y tế cá nhân mà còn góp phần vào công cuộc phòng chống dịch bệnh trong cộng đồng. Bệnh viện đa khoa Vạn Ninh luôn sẵn sàng đồng hành cùng người dân trong công tác chăm sóc sức khỏe toàn diện và khoa học.