Bệnh sởi là một trong những bệnh truyền nhiễm dễ lây lan qua đường hô hấp, phổ biến ở trẻ nhỏ nhưng cũng có thể xảy ra ở người lớn nếu chưa tiêm vắc xin đầy đủ. Với các triệu chứng điển hình như sốt cao, phát ban toàn thân, ho, chảy mũi và mắt đỏ, bệnh thường khiến người mắc cảm thấy mệt mỏi, suy giảm sức đề kháng nghiêm trọng. Nhiều người băn khoăn bệnh sởi bao lâu thì khỏi và liệu có để lại biến chứng gì về sau hay không. Trên thực tế, thời gian khỏi bệnh sẽ phụ thuộc vào nhiều yếu tố như độ tuổi, tình trạng tiêm chủng, mức độ chăm sóc và biến chứng đi kèm. Việc hiểu rõ tiến trình hồi phục của bệnh không chỉ giúp giảm lo lắng mà còn hỗ trợ chăm sóc người bệnh đúng cách và phòng ngừa lây lan hiệu quả hơn trong cộng đồng.

Tổng quan về bệnh sởi và các yếu tố ảnh hưởng đến thời gian hồi phục

Sởi là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus thuộc họ Paramyxoviridae gây ra, chủ yếu lây qua đường hô hấp thông qua các giọt bắn từ người bệnh khi ho, hắt hơi hoặc nói chuyện. Đây là bệnh có tính lây lan rất cao, đặc biệt ở những người chưa từng tiêm vắc xin hoặc chưa từng mắc sởi trước đó.

Thời gian hồi phục sau khi mắc bệnh sởi phụ thuộc vào nhiều yếu tố bao gồm:

• Độ tuổi của người bệnh: Trẻ nhỏ dưới 5 tuổi và người lớn trên 20 tuổi thường có nguy cơ gặp biến chứng và hồi phục chậm hơn so với trẻ lớn và thanh thiếu niên.

• Tình trạng tiêm chủng: Người đã tiêm đủ liều vắc xin phòng sởi có thể mắc bệnh với triệu chứng nhẹ hơn, thời gian khỏi bệnh nhanh hơn.

• Mức độ chăm sóc và dinh dưỡng: Chế độ dinh dưỡng đầy đủ và sự chăm sóc đúng cách sẽ giúp hệ miễn dịch phục hồi nhanh hơn.

• Sự xuất hiện của biến chứng: Các biến chứng như viêm phổi, tiêu chảy cấp, viêm tai giữa hoặc viêm não có thể kéo dài thời gian điều trị đáng kể.

Tuy nhiên, liệu bệnh sởi bao lâu thì khỏi trong từng trường hợp cụ thể lại cần đánh giá kỹ lưỡng hơn qua từng giai đoạn của bệnh và phản ứng của cơ thể người bệnh.

Diễn tiến tự nhiên của bệnh sởi theo từng giai đoạn

Giai đoạn ủ bệnh

Thời gian ủ bệnh của sởi thường kéo dài từ 7 đến 14 ngày kể từ khi virus xâm nhập vào cơ thể. Trong thời gian này, người bệnh chưa có triệu chứng rõ ràng nhưng đã bắt đầu có khả năng lây nhiễm cho người khác, đặc biệt là trong những ngày cuối của giai đoạn ủ bệnh.

Giai đoạn khởi phát

Người bệnh bắt đầu có các triệu chứng như sốt cao liên tục (thường trên 39°C), ho khan, chảy mũi và viêm kết mạc mắt. Một dấu hiệu đặc trưng thường xuất hiện là các đốm Koplik – những đốm trắng nhỏ ở niêm mạc miệng. Giai đoạn này kéo dài khoảng 3 đến 4 ngày.

Giai đoạn phát ban

Phát ban đỏ xuất hiện đầu tiên ở sau tai, sau đó lan ra mặt, thân mình và tứ chi. Ban kéo dài trong khoảng 3 đến 5 ngày rồi mờ dần, để lại vết thâm nhẹ. Đây là giai đoạn cơ thể đang hoạt động mạnh mẽ để chống lại virus, người bệnh có thể cảm thấy rất mệt mỏi, kèm theo tiêu chảy hoặc nổi hạch nhẹ.

Giai đoạn hồi phục

Sau khi ban biến mất, nhiệt độ cơ thể trở lại bình thường, các triệu chứng dần thuyên giảm. Tuy nhiên, hệ miễn dịch của người bệnh vẫn đang trong quá trình hồi phục nên dễ bị nhiễm trùng thứ phát. Giai đoạn này kéo dài từ 1 đến 2 tuần tùy cơ địa.

Vậy tổng thời gian từ khi khởi phát đến khi khỏi bệnh hoàn toàn thường dao động từ 10 đến 20 ngày, tuy nhiên, có thể lâu hơn nếu có biến chứng hoặc hệ miễn dịch yếu.

Các biến chứng ảnh hưởng đến thời gian hồi phục

Sởi có thể gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng, đặc biệt là ở trẻ em dưới 5 tuổi và người lớn tuổi. Những biến chứng này có thể làm tăng đáng kể thời gian điều trị và hồi phục:

• Viêm phổi: Là biến chứng thường gặp nhất và cũng là nguyên nhân hàng đầu gây tử vong do sởi, đặc biệt ở trẻ suy dinh dưỡng.

• Viêm tai giữa: Làm kéo dài triệu chứng đau tai, sốt, ảnh hưởng đến khả năng nghe của trẻ.

• Tiêu chảy cấp: Khiến cơ thể mất nước nhanh chóng, cần bù nước và điện giải kịp thời.

• Viêm não: Dù hiếm gặp nhưng có thể để lại di chứng thần kinh nghiêm trọng, ảnh hưởng đến khả năng học tập và phát triển của trẻ.

Khoảng 30% ca mắc sởi có thể xuất hiện ít nhất một biến chứng. Điều này lý giải vì sao có những trường hợp bệnh sởi kéo dài hơn 1 tháng mới khỏi hẳn.

Phác đồ chăm sóc tại nhà giúp rút ngắn thời gian hồi phục

Trong phần lớn các trường hợp, sởi có thể điều trị tại nhà nếu không xuất hiện biến chứng. Việc chăm sóc đúng cách có thể giúp người bệnh rút ngắn thời gian hồi phục và hạn chế nguy cơ lây lan cho cộng đồng:

• Cho người bệnh nghỉ ngơi tuyệt đối: Hạn chế vận động, tạo môi trường yên tĩnh để phục hồi nhanh.

• Bổ sung đủ nước và dinh dưỡng: Uống nhiều nước, nước ép trái cây giàu vitamin C; ăn các món dễ tiêu, giàu dinh dưỡng như cháo, súp, trái cây mềm.

• Hạ sốt an toàn: Dùng paracetamol theo đúng liều lượng hướng dẫn của bác sĩ, không tự ý dùng aspirin vì có nguy cơ gây hội chứng Reye ở trẻ em.

• Giữ vệ sinh cá nhân và môi trường sống: Rửa tay thường xuyên, không để người bệnh tiếp xúc với người khác, đặc biệt là trẻ em chưa tiêm phòng.

• Theo dõi dấu hiệu cảnh báo biến chứng: Nếu người bệnh sốt cao kéo dài trên 5 ngày, khó thở, li bì hoặc có dấu hiệu co giật, cần đưa đến cơ sở y tế ngay.

Tuy vậy, người bệnh cần biết khi nào nên chuyển từ chăm sóc tại nhà sang điều trị y tế tích cực để tránh những diễn biến nặng nề hơn. Những biểu hiện nào cho thấy cần nhập viện sớm?

(còn tiếp…)

Khi nào cần nhập viện điều trị bệnh sởi?

Dù phần lớn các ca bệnh sởi có thể tự hồi phục tại nhà, nhưng vẫn có nhiều trường hợp cần được theo dõi và điều trị y tế kịp thời tại bệnh viện nhằm tránh biến chứng nghiêm trọng. Dưới đây là những dấu hiệu cảnh báo người bệnh cần nhập viện ngay:

• Sốt cao kéo dài không hạ dù đã dùng thuốc hạ sốt đúng cách.

• Khó thở, thở nhanh, thở rít hoặc tím tái môi và đầu chi, dấu hiệu điển hình của viêm phổi – biến chứng nghiêm trọng của sởi.

• Lơ mơ, li bì, co giật có thể là dấu hiệu sớm của viêm não do sởi.

• Nôn ói liên tục, tiêu chảy kéo dài, mất nước, đặc biệt ở trẻ nhỏ, khiến cơ thể suy kiệt nhanh chóng.

• Không ăn uống được hoặc bỏ bú (ở trẻ sơ sinh) kéo dài trên 24 giờ.

Trong những trường hợp này, thời gian hồi phục sẽ kéo dài hơn bình thường, thường mất từ 3 đến 4 tuần hoặc lâu hơn, tùy vào mức độ nặng và đáp ứng điều trị.

Bệnh sởi bao lâu thì khỏi trong từng đối tượng khác nhau?

Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ

Ở trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh chưa được tiêm phòng, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, nên bệnh thường kéo dài hơn. Trung bình, thời gian khỏi bệnh có thể kéo dài từ 14 đến 21 ngày. Nếu trẻ có cơ địa dị ứng, suy dinh dưỡng hoặc bệnh nền khác, thời gian này có thể kéo dài hơn 1 tháng.

Người trưởng thành

Người lớn mắc sởi thường có triệu chứng nặng hơn và hồi phục chậm hơn trẻ nhỏ đã tiêm phòng. Trung bình, thời gian khỏi bệnh dao động từ 10 đến 20 ngày. Tuy nhiên, biến chứng viêm phổi hoặc viêm não có thể khiến thời gian điều trị kéo dài đến 1 – 2 tháng.

Phụ nữ mang thai

Phụ nữ mang thai nếu mắc sởi có nguy cơ cao gặp biến chứng như sẩy thai, sinh non hoặc thai chết lưu. Thời gian khỏi bệnh phụ thuộc vào khả năng đáp ứng miễn dịch và tình trạng thai kỳ. Đặc biệt, cần điều trị và theo dõi sát sao tại bệnh viện để đảm bảo an toàn cho cả mẹ và thai nhi.

Phòng ngừa tái nhiễm và lây lan trong cộng đồng

Mặc dù người đã từng mắc sởi sẽ có miễn dịch suốt đời, nhưng vẫn cần lưu ý một số trường hợp bị suy giảm miễn dịch hoặc tiêm phòng không đầy đủ có thể mắc sởi trở lại.

Để phòng tránh bệnh và ngăn chặn sự lây lan trong cộng đồng:

• Tiêm vắc xin phòng sởi – rubella đúng lịch: Mũi đầu tiên khi trẻ 9 tháng tuổi, mũi nhắc lại lúc 18 tháng.

• Tăng cường miễn dịch tự nhiên bằng chế độ dinh dưỡng cân đối, bổ sung vitamin A, C, kẽm.

• Cách ly người bệnh trong ít nhất 4 – 7 ngày từ khi phát ban xuất hiện để tránh lây nhiễm cho người khác.

• Sát khuẩn bề mặt, thông thoáng không gian sống giúp hạn chế virus tồn tại trong không khí và bề mặt.

Giải đáp câu hỏi thường gặp về bệnh sởi

Bệnh sởi bao lâu thì khỏi nếu không có biến chứng?

Thông thường, người bệnh có thể hồi phục hoàn toàn sau 10 đến 14 ngày nếu không gặp phải các biến chứng như viêm phổi hay tiêu chảy. Giai đoạn mệt mỏi kéo dài thêm vài ngày sau đó.

Trẻ đã tiêm phòng vẫn mắc sởi có sao không?

Trong một số trường hợp, trẻ đã tiêm vắc xin nhưng vẫn mắc bệnh do chưa đủ liều hoặc hệ miễn dịch kém. Tuy nhiên, các triệu chứng thường nhẹ hơn và thời gian hồi phục nhanh hơn so với trẻ chưa tiêm phòng.

Sau khi khỏi bệnh sởi có cần kiêng cữ gì không?

Sau khi khỏi bệnh, nên tránh cho trẻ tiếp xúc nơi đông người, tăng cường dinh dưỡng và nghỉ ngơi thêm ít nhất 1 tuần để hệ miễn dịch phục hồi hoàn toàn. Tránh dùng thuốc kháng sinh hoặc thực phẩm lạ nếu không có chỉ định từ bác sĩ.

Có cần uống bổ sung vitamin A khi bị sởi không?

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo trẻ bị sởi nên được bổ sung vitamin A trong 2 ngày liên tiếp để giảm nguy cơ biến chứng và tử vong. Liều lượng theo độ tuổi và cần được chỉ định bởi nhân viên y tế.

Bệnh sởi không chỉ là vấn đề cá nhân mà còn là nguy cơ cộng đồng nếu không được kiểm soát tốt. Việc hiểu rõ “bệnh sởi bao lâu thì khỏi” cùng các biện pháp chăm sóc và phòng ngừa sẽ giúp mỗi gia đình bảo vệ sức khỏe cho bản thân và những người xung quanh một cách hiệu quả nhất. Nếu còn thắc mắc, hãy đến cơ sở y tế gần nhất hoặc liên hệ với Bệnh viện Đa khoa Vạn Ninh để được tư vấn kịp thời.